تاسيس و پیشینه
قصر تاریخی ستوری در محوطهٔ وزارت امور خارجه که در زمان حاکمیت امیر عبدالرحمن خان در سال ۱۹۰۱ در غرب ارگ اعمار شده است، نخستین دفتر و مقر این وزارت است.
قبل از ساختار وزارتی، نخست به نام “ادارهٔ فاخره” یاد میشد و در سال ۱۲۹۸ شمسی به نام “مقام نظارت امور خارجه” مسمی گردید و از سال ۱۳۰۱ شمسی بدینوسو این قصر برای وزارت امور خارجه تخصیص یافته و به نام وزارت مسمی گردید که بر اساس آن با انتخاب محمود طرزی، اولین وزیر امور خارجه، بنیاد ساختار کنونی آن در راستای پیشبرد سیاست خارجی و دیپلوماسی کشور نامیده میشود.
پس از قصر ستوری، ساختمان سهطبقهیی جدیدی در محوطۀ وزارت امور خارجه در زمان حاکمیت اعلیحضرت ظاهرشاه، آنوقت که سردار محمد داوود خان نخست وزیر بود، اعمار گردید و تا اکنون از آن به عنوان دفاتر رهبری وزارت امور خارجه کار گرفته میشود.
سیاست خارجی
وظیفهٔ وزارت امور خارجه پیشبرد امور سیاست خارجی نظام و حکومت میباشد که نظارت و همآهنگی امور مختلف با خارج و ایجاد، حفظ و تقویت روابط خارجی به سطح کشور از جملهٔ فعالیتهای عمدهٔ این وزارت شمرده میشوند. این وزارت ضمن کار بر اساس خطوط اساسی سیاست خارجی، تطبیق مواد توافقنامههای استراتژیک، معاهدات و موافقتنامهها با سایر دول و سازمانهای بینالمللی و همچنان امور مربوط به همآهنگی و تقویت روابط مربوطه را نیز پیش میبرد.
خدمات قونسلی
وظیفهٔ مهم و اساسی دیگر وزارت امور خارجه عبارت از ارائهٔ خدمات قونسلی و دیپلوماتیک برای اتباع افغان و خارجی، تأمین و دفاع از حقوق اتباع افغان در خارج و رسیدگی به مشکلات افغانها، محصلین و مهاجرین مقیم خارجی میباشد.
مراحل سیاست خارجی
سیاست خارجی افغانستان از ابتدأ تا کنون از سوی حاکمان و نظامهای وقت بر اساس سیاستهای مختلف درکشور و از روی دیدگاه حاکم انتخاب شده است که میتوان آنرا به سه بخش تقسیم نمود:
اول: مرحلهٔ بیطرفی و حکمروایی شاهی.
دوم: مراحل پیشبرد اهداف متجاوزین در جریان تجاوزها و مداخلات خارجی.
سوم: دیدگاه سیاست خارجی امارت اسلامی افغانستان.
ویژگی سیاست خارجی حاکمیت شاهی و شاهی مشروطه در کشور، دورهٔ صیانت از رقابتهای پیچیدهٔ منطقه و جهان بود، اما با آغاز دههٔ هفتاد که اساس جمهوریت در کشور نهاده شد و بهانهای برای مداخلات تجاوزهای خارجی فراهم شد، مرحلۀ دیگری از درگیریهای سیاسی آغاز شد. تهاجم روسیه و نظام الحادی کمونیستی سرنوشت انتخاب سیاست خارجی افغانستان را دراختیار حلقه و آرمانی خاص قرار داد. پس از آن نیز در جریان جنگهای داخلی و اختلافات سیاسی، انتخاب سیاست خارجی افغانستان در اختیار اندیشه و حلقۀ خاص سیاسی قرار گرفت، تا اینکه امارت اسلامی افغانستان به هدف حاکمیت اسلامی و افغانستان مستقل در کشور حاکم شد و سیاست خارجی خویش را به عنوان یک افغانستان کاملاً اسلامی، مستقل و بیضرر انتخاب کرد.
اما با آنهم سلسلهٔ تهاجمات خارجی در کشور ادامه یافت و حاکمان متعهد به دموکراسی غربی، در سایهٔ اشغال آمریکا، با کمک و حمایت ایالات متحده، دیدگاه سیاست خارجی افغانستان را به سمت دموکراسیگرایی سوق دادند که در نهایت در نتیجهٔ حمایت و فداکاری مردم افغانستان و دو دهه جهاد و مبارزهٔ امارت اسلامی، سیاست خارجی مستقل کشور بار دیگر با حاکمیت مجدد امارت اسلامی افغانستان به عنوان دیدگاه متوازن اسلاماصل و اقتصادمحور انتخاب شد.
اسامی وزرای امور خارجهٔ افغانستان طی سه مرحلۀ گذشته
وزرای خارجهٔ افغانستان در دوران حاکمیت شاهی، شاهی مشروطه و نخستین جمهوریت
وزرای امور خارجهٔ افغانستان در دوران تجاوز اتحاد جماهیر شوروی و حاکمیت نظام کمیونیستی
وزرای امور خارجهٔ در دولت اسلامی افغانستان
وزرای امور خارجهٔ افغانستان در دورهٔ حاکمیت نخست امارت اسلامی افغانستان
وزرای امور خارجه در دورهٔ تجاوز امریکا و دموکراسیگرایی
امارت اسلامی افغانستان