صفحه نخست   >   وزارت امور خارجه  >   تاسيس و تاریخچه​

تاسيس و تاریخچه​

تاسيس و پیشینه
قصر تاریخی ستوری در محوطهٔ وزارت امور خارجه که در زمان حاکمیت امیر عبدالرحمن خان در سال ۱۹۰۱ در غرب ارگ اعمار شده است، نخستین دفتر و مقر این وزارت است.
قبل از ساختار وزارتی، نخست به نام “ادارهٔ فاخره” یاد می‌شد و در سال ۱۲۹۸ شمسی به نام “مقام نظارت امور خارجه” مسمی گردید و از سال ۱۳۰۱ شمسی بدینوسو این قصر برای وزارت امور خارجه تخصیص یافته و به نام وزارت مسمی گردید که بر اساس آن با انتخاب محمود طرزی، اولین وزیر امور خارجه، بنیاد ساختار کنونی آن در راستای پیشبرد سیاست خارجی و دیپلوماسی کشور نامیده می­شود.
پس از قصر ستوری، ساختمان سه­طبقه­یی­ جدیدی در محوطۀ وزارت امور خارجه در زمان حاکمیت اعلیحضرت ظاهرشاه، آنوقت که سردار محمد داوود خان نخست وزیر بود، اعمار گردید و تا اکنون از آن به عنوان دفاتر رهبری وزارت امور خارجه کار گرفته می­شود.

سیاست خارجی
وظیفهٔ وزارت امور خارجه پیشبرد امور سیاست خارجی نظام و حکومت می‌باشد که نظارت و همآهنگی امور مختلف با خارج و ایجاد، حفظ و تقویت روابط خارجی به سطح کشور از جملهٔ فعالیت‌های عمدهٔ این وزارت شمرده می‌شوند. این‌ وزارت ضمن کار بر اساس خطوط اساسی سیاست خارجی، تطبیق مواد توافق‌نامه‌های استراتژیک، معاهدات و موافقت‌نامه‌ها با سایر دول و سازمان‌های بین‌المللی و همچنان امور مربوط به همآهنگی و تقویت روابط مربوطه را نیز پیش می‌برد.

خدمات قونسلی
وظیفهٔ مهم و اساسی دیگر وزارت امور خارجه عبارت از ارائهٔ خدمات قونسلی و دیپلوماتیک برای اتباع افغان‌ و خارجی، تأمین و دفاع از حقوق اتباع افغان‌ در خارج و رسیدگی به مشکلات افغان­ها، محصلین و مهاجرین مقیم خارجی می‌باشد.
مراحل سیاست خارجی
سیاست خارجی افغانستان از ابتدأ تا کنون از سوی حاکمان و نظام‌های وقت بر اساس سیاست‌های مختلف در‌کشور و از روی دیدگاه حاکم انتخاب شده است که می‌توان آنرا به سه بخش تقسیم نمود:
اول: مرحلهٔ بی­طرفی و حکمروایی شاهی.
دوم: مراحل پیشبرد اهداف متجاوزین در جریان تجاوزها و مداخلات خارجی.
سوم: دیدگاه سیاست خارجی امارت اسلامی افغانستان.
ویژگی سیاست خارجی حاکمیت شاهی و شاهی مشروطه در کشور، دورهٔ صیانت از رقابت‌های پیچیدهٔ منطقه‌ و جهان بود، اما با آغاز دههٔ هفتاد که اساس جمهوریت در کشور نهاده شد و بهانه‌ای برای مداخلات تجاوزهای خارجی فراهم شد، مرحلۀ دیگری از درگیری‌های سیاسی آغاز شد. تهاجم روسیه و نظام الحادی کمونیستی سرنوشت انتخاب سیاست خارجی افغانستان را در‌اختیار حلقه و آرمانی خاص قرار داد. پس از آن نیز در جریان جنگ‌های داخلی و اختلافات سیاسی، انتخاب سیاست خارجی افغانستان در اختیار اندیشه و حلقۀ خاص سیاسی قرار گرفت، تا اینکه امارت اسلامی افغانستان به هدف حاکمیت اسلامی و افغانستان مستقل در کشور حاکم شد و سیاست خارجی خویش را به عنوان یک افغانستان کاملاً اسلامی، مستقل و بی‌ضرر انتخاب کرد.
اما با آن‌هم سلسلهٔ تهاجمات خارجی در کشور ادامه یافت و حاکمان متعهد به دموکراسی غربی، در سایهٔ اشغال آمریکا، با کمک و حمایت ایالات متحده، دیدگاه سیاست خارجی افغانستان را به سمت دموکراسی­گرایی سوق دادند که در نهایت در نتیجهٔ حمایت و فداکاری مردم افغانستان و دو دهه جهاد و مبارزهٔ امارت اسلامی، سیاست خارجی مستقل کشور بار دیگر با حاکمیت مجدد امارت اسلامی افغانستان به عنوان دیدگاه متوازن اسلام‌اصل و اقتصاد‌محور انتخاب شد.

اسامی وزرای امور خارجهٔ افغانستان طی سه مرحلۀ گذشته
وزرای خارجهٔ افغانستان در دوران حاکمیت شاهی، شاهی مشروطه و نخستین جمهوریت

  1. محمود طرزی (۱۲۹۸ الی ۱۳۰۱) – (۱۹۱۹ الی ۱۹۲۲)
  2. ‎محمد ولی خان دروازی (۱۳۰۱ الی ۱۳۰۳) – (۱۹۲۲-۱۹۲۴)
  3. محمود طرزی (۱۳۰۳ الی ۱۳۰۶) – (۱۹۲۴ الی ۱۹۲۷)
  4. غلام صدیق خان چرخی (۱۳۰۶ الی ۱۳۰۷) – (۱۹۲۷ الی ۱۹۲۸)
  5. فیض محمد ذکریا (۱۳۰۸ الی ۱۳۱۸) – (۱۹۲۹ الی ۱۹۳۹)
  6. علی محمد خان (۱۳۱۸ الی ۱۳۳۱) – (۱۹۳۹ الی ۱۹۵۲)
  7. سلطان احمد خان شیرزوی (۱۳۳۱ الی ۱۳۳۲) – (۱۹۵۲ الی ۱۹۵۳)
  8. سردار محمد نعیم خان (۱۳۳۲ الی ۱۳۴۲) – (۱۹۵۳ الی ۱۹۶۳)
  9. دوکتور محمد یوسف (۱۳۴۲ الی ۱۳۴۴) – (۱۹۶۳ الی ۱۹۶۵)
  10. نور احمد اعتمادی (۱۳۴۴ الی ۱۳۵۰) – (۱۹۶۵ الی ۱۹۷۱)
  11. ‎ محمد موسی شفیق (۱۳۵۰ الی ۱۳۵۲) – (۱۹۷۱ الی ۱۹۷۲)
  12. سردار محمد داوود خان (۱۳۵۲ الی ۱۳۵۷) – (۱۹۷۳ الی ۱۹۷۸)

وزرای امور خارجهٔ افغانستان در دوران تجاوز اتحاد جماهیر شوروی و حاکمیت نظام کمیونیستی

  1. حفیظ الله امین (۱۳۵۷ الی ۱۳۵۸) – (۱۹۷۸ الی ۱۹۷۹)
  2. داکتر شاه ولی (سنبله ۱۳۵۸ الی جدی ۱۳۵۸) (۱۹۷۹)
  3. شاه محمد دوست (۱۳۵۹ الی ۱۳۶۵) – (۱۹۸۰ الی ۱۹۸۶)
  4. عبد الوکیل (۱۳۶۵ الی ۱۳۷۱) – (۱۹۸۶ الی ۱۹۹۲)

وزرای امور خارجهٔ در دولت اسلامی افغانستان

  1. سید سلیمان گیلانی (۱۳۷۱ الی ۱۳۷۲) – (۱۹۹۲ الی ۱۹۹۳)
  2. هدایت امین ارسلا (۱۳۷۲ الی ۱۳۷۳) – (۱۹۹۳ الی ۱۹۹۴)
  3. عبدالرحیم غفورزی (۱۳۷۵) – (۱۹۹۶)

وزرای امور خارجهٔ افغانستان در دورهٔ حاکمیت نخست امارت اسلامی افغانستان

  1. ملا محمد غوث اخند (۱۳۷۵/۷/۱۶) – (۱۹۹۶/۱۰/۷)
  2. ملا محمد حسن اخند (۱۳۷۷ الى ۱۳۷۸/۸/۶) – (۱۹۹۸ الى ۱۹۹۹/۱۰/۲۸)
  3. مولوی وکیل احمد متوکل (۱۳۷۸/۸/۶ الى ۱۳۸۰/۹/۲۶) – (۱۹۹۹/۱۰/۲۸ الى ۲۰۰۱/۱۲/۱۷)

وزرای امور خارجه در دورهٔ تجاوز امریکا و دموکراسی‌گرایی

  1. داکتر عبدالله عبدالله (۱۳۸۰ الی ۱۳۸۵) – (۲۰۰۱ الی ۲۰۰۵)
  2. دکتور رنگین دادفر سپنتا (۱۳۸۵ الی ۱۳۸۸) – (۲۰۰۵ الی۲۰۱۰)
  3. داکتر زلمی رسول (جدی ۱۳۸۸ الی  حمل ۱۳۸۵) (۲۰۱۰ الی ۲۰۱۳)
  4. ضرار احمد مقبل (اکتوبر ۲۰۱۳ الی ۲۰۱۴ )
  5. صلاح الدین ربانی (۲۰۱۴ الی ۲۰۱۹)
  6. محمد حنیف اتمر (۲۰۲۰ الی اگست ۲۰۲۱)

امارت اسلامی افغانستان

  1. مولوي امیر خان متقي (۱۴۰۰/۶/۱۶ – ۷/سپتمبر/۲۰۲۱ الی اکنون.)