۰۶ /اسد /۱۴۰۳

سخنرانی مولوی امیر خان متقی وزیر امور خارجۀ کشور در نشست ابتکار همکاری منطقوی افغانستان
کابل، افغانستان
29 جنوری 2024

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و صلاة و سلام علی خیر خلقه محمد و علی آله و اصحابه اجمعین، امابعد:

در نخست، تشریف‌آوری همه نمایندگان ویژه و سفیران و نمایندگان کشورهای منطقه را به نشست ابتکار همکاری منطقوی افغانستان خیر مقدم عرض می‌دارم. امیدوارم با استفاده از این فرصت بحث‌های سازنده‌ای داشته باشیم تا راه را برای بهبود و توسعۀ هرچه بیشتر روابط میان افغانستان و کشورهای منطقه هموار سازد.
حاضرین گرامی،
هدف اساسی برگزاری نشست امروزی در شهر زیبایی کابل، بحث و گفتگو پیرآمون شکل‌گیری روایت منطقه‌محور به هدف توسعۀ همکاری‌های منطقوی برای تعامل مثبت و سازنده میان افغانستان و کشورهای منطقه است. همچنان، امیدوارم با استفاده از این موقع، ما و شما جمعاً روی استفاده از فرصت‌های به وجود آمده در افغانستان پسااشغال و جنگ، گفتگو نماییم همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند متمرکز بر موارد عمده ذیل باشد:

بررسی راه‌ها تعامل و همکاری منطقه‌محور بر اساس منافع مشترک منطقه‌ای؛

ایجاد روایت منطقه‌محور برای تعامل مثبت و سازنده با حکومت افغانستان جهت مبارزه با تهدیدهای بالفعل و بالقوه در منطقه؛

تلاش برای اتصال نرم و اتصال سخت که منجر به توسعۀ اقتصادی‌ منطقه‌ای به نفع تمامی مردمان منطقۀ مان خواهد شد؛

همصدایی در برچیدن تحریم‌های یک‌جانبه علیه منطقه و بخصوص افغانستان؛ و

احترام گذاشتن به انتخاب‌های مدل توسعۀ بومی و سنتی و شیوه‌های حکومتداری همدیگر. حاضرین محترم،
در مدت زمان کمتر از دو سال و نیم که امارت اسلامی افغانستان زمام امور را به دست گرفته است، تعاملات خوبی در عرصه‌های توسعه تجارت و ترانزیت منطقوی با کشورهای منطقه و همسایه داشته ایم. چیزیکه به دلیل جنگ‌های تحمیلی و ناامنی در افغانستان برای دهه‌ها یک رویا بود.
از یک سو با پایان اشغال بیست سالۀ و در مجموع جنګ چهل پنج ساله افغانستان و ختم جنگ و خونریزی و شکل‌گیری یک حکومت مستقل مرکزی و از سوی دیگر نوع نگاه منطقه‌محور امارت اسلامی افغانستان با درنظرداشت اصلِ اقتصادمحوری در سیاست خارجی حکومت افغانستان که متکی به اتصال منطقوی می‌باشد؛ زمینۀ خوبی فراهم گردیده است تا در همکاری با کشورهای منطقه با ایجاد یک روایت منطقه‌محور روی منافع مشترک کار نماییم و همچنان با تهدیدهای بالقوه مبارزه نماییم.افغانستان به عنوان کشوریکه نزدیک به نیم قرن ناامنی و بی‌ثباتی را تجربه نموده است، به هیچ صورت نمی‌خواهد تا کشوری در منطقه دچار ناامنی و بی‌ثباتی گردد. برای امارت اسلامی افغانستان امنیت منطقه از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد.
امارت اسلامی افغانستان حاضر است با کار مشترک بر مبنای منافع مشترک و احترام متقابل با کشورهای منطقه تعامل و همکاری داشته باشد. سیاست حکومت افغانستان در جریان کم‌تر از دو نیم سال گذشته نشان داده است که افغانستانِ نوین منافع خویش را با منطقه در یک ساز و کار بُرد-بُرد تعریف می‌نماید و پیشنهاد می‌نماید تا همۀ بازی‌گران با نفی نوع نگاه‌ «حاصل جمع صفر»، روی قاعده «بازی بُرد-بُرد» و همکاری مشترک سرمایه‌گذاری نماییم. مطمیناً در مدت زمانِ حاکمیت امارت اسلامی افغانستان ثابت گردیده است که نگاهِ منطقه‌ای بر اساس اتصال اقتصادی در محوریت منطقه، یکی از پایۀ‌های اساسی سیاست خارجی امارت اسلامی افغانستان را تشکیل می‌دهد. این تنها شعار نیست، بلکه باور داریم که پیشرفت و توسعه اقتصادی افغانستان و منطقه با همدیگر رابطۀ قوام‌گونه دارد. این وابستگی اقتصادی ایجاب می‌نماید کار مشترک در منطقه را هر چه بیشتر گسترش دهیم.ایجاب می‌نماید که کشورهای منطقه در هماهنگی و همکاری مثبت و سازنده با امارت اسلامی افغانستان از یک سو جلوِ احتمال بروز وضع نامطلوب در منطقه را بگیرد و از جانب دیگر در مرحلۀ پساجنگ از فرصت‌های اتصال منطقه‌ای و افزایش تعاملات منطقه‌محور به حیث هدف اساسی استفاده نمایند. امارت اسلامی افغانستان و منطقه می‌توانند از طریق ایجاد روایت تعامل‌محور و سازنده در همه عرصه‌ها، برخلاف روایت تعامل‌گُریز و ناسازگار، جهات تهدیدهای احتمالی را کاهش داده و از فرصت‌های نوین استفاده بهینه نمایند. حاضرین محترم،
می‌خواهم با استفاده از این فرصت پیام واضح و روشنی خدمت شما عزیزان داشته باشم:
امارت اسلامی افغانستان به منافع، انتخاب‌ها، ساختار های حکومتی و مُدل‌های توسعۀ دیگران احترام دارد و در مقابل از دیگران نیز توقع دارد که منافع، انتخاب‌ها و مُدل حکومت‌داری و توسعۀ افغانستان را احترام بگذارند.

پس از بیست سال مبارزه برای آزادی و اقامۀ نظام اسلامی امروزه ما سرنوشت خویش را بدست خود رقم می‌زنیم. متأسفانه تاریخ دور و نزدیک افغانستان ثابت ساخته است که نسخه‌های تحمیلی وارداتی نتوانسته است برای افغانستان کارساز ثابت شود. در جریان نزدیک به نیم قرن سال‌های جنگ و بی‌ثباتی در افغانستان دیده شد که طرح‌هایی که از بیرون به افغانستان وارد شد، هیچ درد مردم افغانستان را مداوا نساخت. چه طرح‌های کشورها بوده و یا هم سازمان‌های بین المللی….و یا هم طرح‌های فرستاده‌های خاص….نسخه‌های بیرونی که تحت هر نام و نشانی ارائه شده اند، نتیجۀ معکوس داشته است. همچنان، طرح‌های سازمان ملل متحد نیز که در جریان کار فرستاده‌های مختلف ارائه شدند، متأسفانه نتیجۀ جز جنگ، بی‌ثباتی و اشغال افغانستان نداشته است. بنا بر این، با توجه به درسهای تاریخ، نباید تجارب تلخ گذشته تکرار شود. امروزه افغانستان پس از حد اقل دو دهه مبارزه و قربانی مردم افغانستان به عنوان یک کشور مستقل، آزاد، امن و دارای حکومتی است که می‌تواند به نمایندگی از افغانستان روی تمامی مسایلِ ذیعلاقه با منطقه و جهان کار نماید. افغانستان به حیث کشوری که منازعۀ تحمیلی طولانی را پشت سر گذاشته است و به صلح، امنیت و ثبات دست یافته است، نیازمند نمایندۀ خاص دیگر ملل متحد و ماموریت جدید در موجودیت یو ناما نیست، بلکه همین حکومت آماده است و ظرفیت هم دارد تا روی مسایل مشترک و نگرانی‌ها با جهت‌های منطقه‌ای و بین المللی گفت‌وگو نماید. با استفاده از فرصت، از این جمع خواهشمندیم که در نشست آیندۀ دوحه واقعیت‌های عینی افغانستان امروزین را به سمع جهت‌های دور برسانند تا باشد با رویکرد واقعبینانه، معقول و قابل قبول برای افغانستان وارد تعامل و همکاری سازندۀ شوند. باید یادآور شد که افغانستان با هیچ جهتی خواهان تقابل و جدال نیست…..بلکه همواره روی تعامل مثبت تأکید داشته است. بناءً باید به انتخاب ما افغان‌ها احترام گذاشته شود. بجای اینکه نسخه‌های حکومتداری ارائه شود و روی نوع نظام انگشت گذاشته شود، خوب است روی منافع مشترک تعامل صورت گیرد. پس از نزدیک به نیم قرن تجاوزات، مداخلات و هرج و مرج و بی‌ثباتی خوب است بالاخره به یک حلِ بومی برای مسایل فرصت داده شود. کارکرد کم تر از دو سال و نیم گذشته با وجود تحریم‌های نامشروع و یک‌جانبه و برخلاف برخی پیش‌بینی‌های منفی خیلی خوب بوده است. در این مدت زمان افغانستان توانست ساختار حکومتداری را سر و سامان دهد، نیروهای سه گانۀ امنیتی را نظم بخشد، تهدیدهای ملی و منطقه‌ای از سوی گروهِ فتنه‌گر را خنثی سازد، کشت مواد مخدر ممنوع کرد، ماشین اقتصادی کشور را متحرک سازد، پروژه های بزرگ انکشافی را آغاز نماید و گام‌های عملی برای رونق بخشیدن تجارت و ترانزیت منطقه‌ای بردارد. حضار گرامی،
می‌خواهم واضح نمایم؛ افغانستان مانند هر کشور دیگر نیز مشکلاتی دارد. یک کشوری که نزدیک به نیم قرن آماج تهاجمات و مداخلات بیرونی و جنگ‌های داخلی بوده است، نمی‌شود به تمامی مشکلات در مدت زمانِ کوتاه راه حل یافت. باوجود آن، امارت اسلامی افغانستان مصمم است تا به مشکلاتی که بخش بزرگ آن‌ها میراث گذشته است، راه‌حل جستجو نماید. با استفاده از این فرصت و ابتکار و همچنان از طریق بقیه میکانیسم‌های منطقه‌ای ماننده نشست وزاری خارجۀ کشورهای همسایۀ افغانستان و یا «فورمت مسکو» امیدواریم به شکل گیری یک اجماع منطقه‌ای موفق شد که در آن منافع همه بازیگران منطقه حفظ گردد. در چارچوب همچو یک اجماع منطقه‌ای می‌توان زمینه را برای یافتنِ میکانیسم‌های تشویقی برای نیل به توافقات موضوعی که منافع مشترک را تضمین می‌نماید مساعد ساخت. در پایان یک بار دیگر اشتراک‌کنندگان این نشست را خوش آمدید گفته و امیداوارم که بحث‌ها و گفت‌وگوهای مفید داشته باشیم.